Dược sĩ Thanh Tâm
Chỉ thấy dấu hiệu xuất hiện bướu ở cổ không thôi thì không thể nào nói chính xác bạn đang mắc phải bệnh tuyến giáp nào. Dưới đây là các dạng bệnh tuyến giáp giúp bạn phân biệt.
Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nằm ngay ở phía trước cổ. Chức năng của nó là kiểm soát quá trình chuyển hóa trong cơ thể (đảm bảo cho các chức năng sống cơ bản) bằng cách sản suất ra các hormon (T3 và T4).
Tuyến giáp bình thường sẽ duy trì một lượng hormon cần thiết để giữ cho các chuyển hóa trong cơ thể được cân bằng. Lượng hormon tuyến giáp trong máu được kiểm soát và điều chỉnh bởi tuyến yên. Tuyến yên nằm ở trung tâm của não bộ, nó điều chỉnh hoạt động của tuyến giáp bằng cách gửi các tín hiệu về sự thiếu hoặc thừa hormon giáp thông qua một hormon gọi là TSH. Bệnh tuyến giáp không chỉ có một mà có khá nhiều dạng khác nhau, bạn nên cập nhật thông tin để tránh nhầm lẫn.
Các loại bệnh tuyến giáp mà bạn dễ nhầm là một
Khi tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormon, cơ thể tăng tiêu thụ năng lượng. Tình trạng này gọi là cường chức năng tuyến giáp (nhiễm độc giáp). Ngược lại, tình trạng khi tuyến giáp không sản xuất đủ hormon gọi là nhược giáp.
Bệnh tuyến giáp nguyên nhân có thể là tình trạng rối loạn về cấu trúc hoặc chức năng của tuyến hoặc kết hợp cả hai. Hầu hết các bệnh lý của tuyến giáp đều làm tuyến giáp to ra - gọi chúng là bướu giáp (bướu cổ). Tuy nhiên cũng có một số trường hợp (mang thai, cho con bú) có tuyến giáp to nhưng không phải là bệnh, mà gọi là tuyến giáp to sinh lý.
Các bệnh tuyến giáp được phân loại như sau:
- Bướu giáp không có rối loạn chức năng hay còn được gọi là bệnh bướu giáp đơn thuần. Trong đó, có bướu giáp đơn nhân (khi có một nhân), bướu giáp đa nhân (nhiều nhân) và bướu giáp lan tỏa (khi không có nhân).
- Bệnh viêm tuyến giáp, hay gặp là bệnh viêm tuyến giáp mạn tính tự miễn (bệnh Hashimoto), bệnh viêm tuyến giáp bán cấp De Quervain, viêm tuyến giáp Riedel, viêm tuyến giáp cấp tính. Có một số ít trường hợp viêm tuyến giáp đi kèm với rối loạn chức năng tuyến giáp.
- Bệnh bướu giáp có hiện tượng cường chức năng, hay gặp nhất là bệnh Basedow với triệu chứng điển hình là bướu giáp lan tỏa, mạch nhanh, mắt lồi và run tay. Một số bệnh bướu giáp có cường chức năng khác là: Bướu nhân nhiễm độc (bệnh Plummer), bệnh bướu đa nhân nhiễm độc, nhiễm độc giáp do thuốc.
- Các bệnh bướu giáp bị nhược chức năng, hay gặp là nhược năng giáp bẩm sinh (bướu cổ đần độn), một số trường hợp viêm tuyến giáp.
Nguyên nhân dẫn tới các bệnh tuyến giáp
- Tình trạng thiếu hụt i-ốt: Do thức ăn, nguồn nước không cung cấp đủ nhu cầu i-ốt của cơ thể, do giảm hấp thu (bệnh lý tiêu hóa), rối loạn men chuyển hóa i-ốt.
- Chấn thương về thể chất và tinh thần: Căng thẳng quá mức (stress), mang thai, sau sinh con.
- Rối loạn đáp ứng tự miễn dịch, nội tiết.
- Yếu tố gia đình, bẩm sinh, cơ địa (yếu tố di truyền).
- Lứa tuổi, giới tính (nữ mắc nhiều hơn nam).
- Tình trạng cung cấp thừa i-ốt: Trong thức ăn, hoặc các thuốc điều trị.
Triệu chứng của bệnh tuyến giáp
Gồm có các triệu chứng của cường giáp hoặc nhược giáp kết hợp với triệu chứng tại chỗ của bướu giáp.
*Cường giáp:
- Cảm giác nóng bức, bốc hỏa, đổ nhiều mồ hôi.
- Ăn nhiều, uống nhiều, sút cân nhanh, gầy ốm.
- Thay đổi tính tình, căng thẳng, nóng nảy.
- Run chân tay, hồi hộp, đánh trống ngực.
- Rối loạn giấc ngủ.
- Rối loạn kinh nguyệt.
- Mắt lồi, cảm giác cộm ngứa hoặc giảm thị lực.
*Suy giáp:
- Mệt mỏi, chậm chạp.
- Giảm trí nhớ, ngủ kém.
- Chán ăn, tăng cân.
- Da và tóc khô, cảm giác lạnh chân tay, phù chân.
- Rối loạn kinh nguyệt.
Các triệu chứng tại bướu:
- Bướu giáp to có thể chèn ép gây khó thở, khản tiếng, khó nuốt.
- Đau tại bướu trong một số bệnh viêm tuyến giáp.
Điều trị bệnh tuyến giáp như thế nào?
Bệnh tuyến giáp thường tiến triển chậm và có thể chữa khỏi (kể cả ung thư tuyến giáp). Nếu được chẩn đoán sớm, điều trị và theo dõi cẩn thận thì người bệnh hoàn toàn có thể sống cuộc sống khỏe mạnh bình thường. Do vậy, bạn không nên lo lắng khi bản thân bị một trong số các bệnh của tuyến giáp. Điều tốt nhất nên làm đó là đến khám bác sĩ chuyên khoa để có kế hoạch điều trị phù hợp nhất. Mục tiêu của việc điều trị là khôi phục lại chức năng bình thường của tuyến giáp, xử trí những tổn thương tại tuyến và giảm các triệu chứng khác như trên tim mạch, trọng lượng cơ thể.
- Đối với bệnh suy giáp: Bệnh nhân sẽ được điều trị bằng các loại thuốc là hormon giáp tổng hợp. Loại thuốc này phải uống hàng ngày theo đơn của bác sĩ và xét nghiệm kiểm tra định kỳ.
- Đối với bệnh cường giáp: Hiện nay có 3 phương pháp điều trị, đó là: Dùng thuốc kháng giáp để ngăn chặn sản xuất hormon; điều trị bằng i-ốt phóng xạ để vô hiệu hóa tuyến giáp và phẫu thuật để cắt bỏ một phần tuyến giáp. Phẫu thuật là phương pháp điều trị có nhiều ưu điểm đó là triệt để và không phải uống hormon thay thế.
- Đối với bệnh bướu giáp đơn nhân, bướu giáp đa nhân hoặc các u tuyến giáp lành tính thì phương pháp điều trị duy nhất là phẫu thuật. Hiện nay, một số trường hợp bệnh bướu giáp đơn thuần có thể điều trị bằng phẫu thuật nội soi. Phẫu thuật nội soi có ưu điểm đó là đảm bảo tính thẩm mỹ vì các sẹo mổ nằm kín ở nách và ngực.
- Ung thư tuyến giáp là loại phát triển chậm, kết quả điều trị thường rất tốt. Bệnh nhân sẽ được phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến giáp. Sau phẫu thuật sẽ được điều trị bổ trợ bằng hóa chất và xạ trị. Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng được dùng các thuốc hormon thay thế.
